Η προπονητική-αγωνιστική διαχείριση, πέρα από τις αρχές της προπονητικής και την αποτελεσματικότητα του προγράμματος που έχουμε σχεδιάσει, θα πρέπει να λάβει υπόψη τους νευροβιολογικούς πόρους που διαθέτουμε και που είναι πολύτιμοι και περιορισμένοι. Εάν κατανοήσουμε καλύτερα, πέρα από τις γενετικές διαφορές, τους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της προπόνησης θα πετύχουμε την βέλτιστη αποτελεσματικότητα. Οι προπονητικές προσαρμογές της φυσικής κατάστασης δεν καθορίζονται μόνο από τις προπονητικές παραμέτρους. Η εγκεφαλική λειτουργία ερμηνείας για την σημασία και την σπουδαιότητα των προπονητικών ερεθισμάτων επηρεάζει, σε μεγάλο βαθμό, την κατανομή των προσαρμοστικών πόρων.

 

Στην νευροεπιστήμη έχει ενταχθεί η προγνωστική κωδικοποίηση, δηλαδή η έμφυτη ορμή για αποσαφήνιση της αβεβαιότητας και αποκατάσταση της προβλεψιμότητας, ως πρωταρχική επιταγή του εγκεφάλου. Οι προβλέψεις μας, διαμορφώνονται από την ανάμειξη των πεποιθήσεων, προηγουμένων εμπειριών και τις αντιλήψεις μας για τις τρέχουσες συνθήκες. Όλα αυτά τα στοιχεία που με μια λέξη είναι η νοοτροπία μας ρυθμίζουν την κατανομή τωννευροβιολογικών πόρων. Οι προβλέψεις μας, που στηρίζονται στην νοοτροπία μας, αν είναι σε θετική κατεύθυνση, δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν-ωθούν τα βιολογικά προβλεπόμενα αποτελέσματα.

Με άλλα λόγια όταν ο αθλητής αισθάνεται ότι μπορεί εύκολα να κερδίσει και αγωνίζεται συγκεντρωμένος, με λιγότερη προσπάθεια πετυχαίνει καλύτερη επίδοση. Αυτό συμβαίνει και στις προπονήσεις, όταν καλείται να συναγωνισθεί αθλητές με χειρότερη επίδοση μπορεί, π.χ. στους δρόμους ταχύτητας, ξεκινώντας πίσω από τον συναθλητή του να τον φθάσει και τα τον περάσει τρέχοντας πολύ χαλαρά. Συνήθως έτσι πετυχαίνει τις καλύτερες επιδόσεις στην προπόνηση. Αντίθετα αν, στον αγώνα ή στην προπόνηση, καρφωθεί στο μυαλό του η αίσθηση ότι μπορεί να χάσει, σε αγώνα που έχει τις δυνατότητες να κερδίσει, τότε προσπαθεί περισσότερο, δηλαδή, άθελα του, σφίγγεται και χαλάει τη κινηματική του συμπεριφορά.

 

Οι νοοτροπίες δεν είναι άκαμπτες και μπορούν να αναδιαμορφωθούν συνειδητά. Οι προπονητές, ως ηγέτες, δάσκαλοι – καθοδηγητές μπορούν να επηρεάσουν θετικά την αθλητική νοοτροπία. Πιο συγκεκριμένα:

1) Με μεθοδολογικά σχεδιασμένες ανατροφοδοτήσεις δεξιοτήτων. Πολλοί αθλητές δεν κατανοούν ότι η εκμάθηση της τεχνικής και ακόμη περισσότερο η διόρθωση της τεχνικής απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο προπονητής, εφαρμόζοντας σωστή μεθοδολογία, μπορεί βήμα-βήμα να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την υπομονή των αθλητών, που “βλέπουν” και αισθάνονται την τεχνική βελτίωση.

2) Με θετικό επηρεασμό για τις επιλεγμένες μεθόδους προπόνησης. Ο προπονητής αναλύει και ο αθλητής πιστεύει ότι το πρόγραμμα προπόνησης που εφαρμόζει είναι το πιο κατάλληλο για τις ατομικές δυνατότητες- αδυναμίες.

3) Με αλλαγή της νοοτροπίας σε ψυχοπνευματικό επίπεδο, δίνοντας έμφαση στην ατομική του βελτίωση και όχι στην πρωτιά. Ο αθλητής πρέπει να μάθει να λειτουργεί, σε συνθήκες συναγωνισμού, με απόλυτη αυτοσυγκέντρωση. Τον ενδιαφέρει ο κινηματικός του έλεγχος, δηλαδή η σωστή εκτέλεση της αγωνιστικής του τεχνικής. Και με δεδομένο ότι ο αγώνας (χωρίς να εστιάζεται σε πρόσωπο ή πρόσωπα) θα διεγείρει το νευρομυϊκό του σύστημα, έτσι ώστε να εκτελέσει την τέλεια τεχνική με την μεγαλύτερη δυνατή, ελεγχόμενη, διέγερση. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, έμμεσα, ο αθλητής μπορεί να διεκδικήσει τη νίκη..

Εκπαιδεύοντας τους αθλητές σχετικά με την σημασία της ρύθμισης των υποκειμένων ψυχοσυναισθηματικών καταστάσεων ένα προπονητικό όραμα από ένα προπονητή με προσωπικότητα, επικοινωνιακές ικανότητες και τεχνογνωσία επιδρά θετικά στις φυσικές, τεχνικές και ψυχολογικές προσαρμογές. Με άλλα λόγια δεν επηρεάζουμε απλώς κάποιες σκέψεις των αθλητών, επηρεάζουμε την βιοχημεία τους. Οι προπονητές που έχουν την ικανότητα να εμπνέουν πίστη, ελπίδα και πεποίθηση, ως οδηγούς για τις προσαρμογές της προπόνησης είναι ικανοί να αλλάξουν την νοοτροπία των αθλητών, προς την θετική κατεύθυνση.

Παραδείγματα θετικής παρακίνησης σε αγώνες και αλλαγής νοοτροπίας:

Η νοοτροπία των αθλητών, ως αποτέλεσμα των ψυχοσυναισθηματικών πεποιθήσεων μέχρι την ημέρα που ξεκινάνε αθλητισμό, μπορεί να είναι θετική στην διεκδίκηση της νίκης, αλλά να μην μπορούν να διαχειριστούν την ήττα. Και αυτό συμβαίνει όταν δεν γνωρίζουν ότι οι αγώνες έχουν στόχο την ατομική βελτίωση και σταδιακά, μέσω αυτής της βελτίωσης, θα μπορέσουν να διεκδικήσουν την νίκη. Σε κάθε περίπτωση ο αθλητής αν καταφέρει και πετύχει ατομικό ρεκόρ, και αν ακόμη δεν καταφέρει να νικήσει, έχει ήδη νικήσει τον εαυτό του...

Επίσης πολλοί νέοι αθλητές δεν γνωρίζουν ότι με την αυτοσυγκέντρωση μπορούν να ελέγξουν την κινηματική συμπεριφορά τους. Το “σφίξιμο” ή η υπερπροσπάθεια ενεργοποιεί πρόσθετους μυς, σε σχέση με τους αγωνιστές μυς, σε οποιαδήποτε αθλητική κίνηση. Η θεωρία της ελεγχόμενης διέγερσης, δηλαδή ό έλεγχος του οργανισμού έτσι ώστε να παραμείνει πιο ήρεμος, σε σχέση με την υπερβολική διέγερση, είναι η απάντηση. Αυτό σημαίνει ότι οι αθλητές με λιγότερη προσπάθεια (εσωτερικοί αθλητές), εστιασμένοι στους λειτουργικούς μυς, μπορούν να πετύχουν καλύτερο αποτέλεσμα. Στην πράξη είναι πολύ δύσκολο, ειδικά σε άτομα που διεγείρονται πολύ. Πολλές φορές έχει συμβεί ο/η αθλητής-τρια να έχει κουρασθεί, από προκριματικό-ημιτελικό και να αποδώσει πολύ καλύτερα στον τελικό, όπου παρουσιάζεται με ελεγχόμενη διέγερση, λόγω της προηγηθείσας αγωνιστικής «κόπωσης».

 

Επιπλέον σε αθλητές που εστιάζονται στους αντιπάλους ή σε ένα συγκεκριμένο αντίπαλο: στόχος είναι η αυτοσυγκέντρωση για να μεγιστοποιήσουμε την δική μας απόδοση και έτσι, έμμεσα, να κερδίσουμε τον ή τους αντιπάλους

Σε αθλητές που κερδίζουν σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο και δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε εθνικό επίπεδο ή διεθνείς αγώνες, αντίστοιχα. Σε αυτούς υπάρχει η λογική προτιμώ να είμαι πρώτος στο χωριό(περιοχή μου - χώρα μου) παρά δεύτερος στην πόλη(χώρα μου - διεθνές επίπεδο), αντίστοιχα. Η προτροπή του προπονητή θα είναι η συχνή συμμετοχή σε αγώνες με προοδευτική δυσκολία ή η συμμετοχή σε διεθνή μήτιγκ που θα τους δώσει την δυναμική να μάθουν να αγωνίζονται με καλύτερους αθλητές και να μάθουν να ξεπερνούν τον εαυτό τους - χωρίς να τους ενδιαφέρει η θέση...

Τα τελευταία χρόνια, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχει μια υπερπροβολή στα νέα ταλέντα, που δημιουργεί μια δημοσιότητα και μια διαφορετική νοοτροπία. Σε αυτά τα παιδιά ο προπονητής θα πρέπει να είναι συγκρατημένος και να τονίζει ότι οι διακρίσεις στις μικρές κατηγορίες δεν αποτελούν εγγύηση για μελλοντικές διακρίσεις και ότι χρειάζεται συνέχιση της προσπάθειας για καλύτερες επιδόσεις.

Μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις αθλητών που είναι γεννημένοι νικητές και ταυτόχρονα διαθέτουνυπομονή-επιμονή για συστηματική προπόνηση, το έργο των προπονητών είναι η σωστή διαχείριση αυτής της νοοτροπίας του αθλητή και η μακροχρόνια προπονητική ανάπτυξη - καθοδήγηση.