Περί προπονητών: μνήμη Βαγγέλη Βαγιανού.

Γιατί χρειαζόμαστε τους προπονητές;

Τεστ δοκιμασίας του χαρακτήρα των αθλητών.

Τρεις τύποι αθλητών – εσείς, πού ανήκετε;

Λόγια καρδιάς, για 15 εορτάζοντες και τον Κώστα Γκελαούζο.

Επιμ. Στέφανος Αντωνάκης

Το παρόν αφιερώνεται στη μνήμη του σπουδαίου Βαγγέλη Βαγιανού (νο84 στη φωτογραφία). Εκ των σημαντικότερων αθλητών στους δρόμους μεγάλων αποστάσεων, ήταν εκείνος που εισήγαγε το long run στην Ελλάδα, και από τους τελευταίους «ρομαντικούς» της γενιάς του. Αγωνίστηκε επί σειρά ετών στον Πειραϊκό, ενώ ως προπονητής ανέδειξε πλήθος διακεκριμένων αθλητών. Ένα από τα πιο γνωστά «παιδιά» του (όπως αποκαλούσε χαρακτηριστικά τους αθλητές του) ήταν βέβαια κι ο μεγάλος Νίκος Πολλιάς.

Γιατί χρειαζόμαστε τους προπονητές;

Περί προπονητικής λοιπόν ο λόγος σήμερα. Παραφράζοντας το γνωστό κλισέ, θα πω ότι πίσω από μια μεγάλη αθλητική επιτυχία, κρύβεται πάντα (και) ένας μεγάλος προπονητής. Είτε μιλάμε για ερασιτέχνες αθλούμενους, είτε για επαγγελματίες αθλητές με διακρίσεις σε εθνικές ή διεθνείς διοργανώσεις, ένας ειδικευμένος προπονητής είναι κεφαλαιώδους σημασίας για μια επιτυχημένη αθλητική ζωή – με την «επιτυχία» φυσικά να ορίζεται κάθε φορά διαφορετικά.

Στις μέρες μας το δρομικό κίνημα γνωρίζει μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη. Κι αν μόλις δέκα χρόνια πριν το να τρέχει κάποιος στο δρόμο αντιμετωπιζόταν έως και με χλεύη, τα πράγματα πλέον έχουν αλλάξει άρδην – το διαπιστώνετε καθημερινά. Πολλοί οι λόγοι που συνέβαλλαν σε αυτό – κι ένας εκ των σημαντικότερων είναι η απλότητα του τρεξίματος ως άθλημα. Είναι συνυφασμένο τόσο πολύ με τη φύση μας, που όταν ξεκινήσεις, απλώς αναρωτιέσαι γιατί δεν το έκανες τόσο καιρό. Κι εδώ κρύβεται μια μεγάλη παγίδα: να παραβλέψεις ή να υποτιμήσεις τους κίνδυνους που κρύβει εάν δεν το κάνεις σωστά. Εδώ ακριβώς είναι που μπαίνει ο προπονητής στην εξίσωση.

 

Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε υπέρ του γιατί ένας επαγγελματίας δρομέας πρέπει να απευθυνθεί σε έναν εγνωσμένης αξίας προπονητή. Αυτό που νιώθω ότι χρειάζεται αποσαφήνιση, είναι η σημασία ορθής προπονητικής υποστήριξης και των ερασιτεχνών αθλούμενων. Εξηγούμαι – σίγουρα όλοι μπορούμε να τρέξουμε μόνοι μας, εάν σεβαστούμε κάποιους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας. Όταν όμως το τρέξιμο μπει για τα καλά στην καθημερινότητα μας, κι ειδικά εάν αρχίζουν να τίθενται και μικροί ή μεγάλοι αγωνιστικοί στόχοι (η βελτίωση ενός ατομικού ρεκόρ ή ο τερματισμός σε μια απαιτητική διοργάνωση λόγου χάρη), τότε ο προπονητής γίνεται σιγά σιγά απαραίτητος. Επαναλαμβάνω – πάντα μπορείς να το κάνεις μόνος σου. Ειδικά σήμερα, υπάρχουν άπειρα ελεύθερα on line προγράμματα ή εγχειρίδια προπονητικής, ενώ κάθε αθλητικό smartwatch συνοδεύεται από αντίστοιχο λογισμικό. Κι ωστόσο, η ποιότητα της δουλειάς ενός προπονητή, απλώς δεν υποκαθίσταται από καμιά εφαρμογή, τελεία. Τόσο απλά. Το αν κάποιος επιθυμεί ή δύναται να επωμιστεί και το (όποιο) αντίστοιχο κόστος (ειδικά στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης) είναι μια άλλη συζήτηση, το γεγονός ωστόσο παραμένει: έχουμε ανάγκη έναν καλό προπονητή. Το επίθετο «καλός» σκόπιμα χρησιμοποιείται εδώ – κρατήστε το κατά νου, εάν σκεφτείτε πόσοι αυτόκλητοι «προπονητές» /personal trainers / γυμναστές / πρώην αθλητές έχουν μπει στο χώρο, στερούμενοι ωστόσο οποιασδήποτε σχετικής εκπαίδευσης, πιστοποίησης ή αξιολόγησής της δουλειάς τους. Ακόμη κι αν η εμπειρία βοηθάει, ακόμη κι αν η πρόθεση μπορεί να είναι αγνή (επιφυλάσσομαι εδώ…), στην πλειονότητα των περιπτώσεων ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Πιο απλά – όπως δεν θα επισκεφτούμε ποτέ έναν γιατρό ή έναν νομικό (λχ) που στερείτε οποιουδήποτε διπλώματος ή άδεια άσκησης επαγγέλματος, ακριβώς έτσι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε έναν προπονητή που δεν φέρει τα αντίστοιχα διαπιστευτήρια.

Ένας προπονητής είναι πρώτα απ’ όλα παιδαγωγός. Κι ως τέτοιος, πρέπει να συγκεντρώνει κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά. Έτσι, ο καλός προπονητής οφείλει να είναι φωτεινός, ανεκτικός και δίκαιος. Η ηθική κι η εντιμότητα οφείλουν να καθορίζουν τη συμπεριφορά του. Πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις συνεχώς, αλλά και να μελετάει την ιστορία του αθλήματος. Πρέπει να εστιάζει στην τελειοποίηση των αθλητών του, αλλά να θέτει το αποτέλεσμα σε δεύτερη μοίρα. Ο καλός προπονητής πρέπει να διακρίνει τους αθλητές του κατά περίπτωση, αναγνωρίζοντας ότι, πέραν των βασικών στοιχειωδών αρχών, δεν υπάρχουν πανάκειες ή χρυσές συνταγές καθολικής εφαρμογής. Δεν ψέγει, ούτε όμως σπαταλάει κούφιους επαίνους, και αφουγκράζεται εις βάθος τους αθλητές του. Συνομιλεί μαζί τους, εξηγεί το κάθε στάδιο της προετοιμασίας τους, κινητοποιεί, χωρίς όμως να μετατρέπει την πίεση της σκληρής δουλειάς σε αβάσταχτο άχθος. Και πάνω απ’ όλα, δίνει έμπνευση κι αγάπη, αλλά μαθαίνει εξίσου και από τους αθλητές του, διδάσκεται κι εμπνέεται κι εκείνος. Κι όταν τελικά ολοκληρώνει το έργο του, δεν αποζητά αναγνώριση, κι επειδή δεν την αποζητά, το έργο του δεν χάνει ποτέ την αξία του.

Τεστ δοκιμασίας του χαρακτήρα των αθλητών

Ο ικανός προπονητής, θέλοντας να δοκιμάσει τον χαρακτήρα των αθλητών του και να δει πώς συμπεριφέρονται στις εκάστοτε συνθήκες, διεξάγει διάφορα «εξωαγωνιστικά» τεστ. Λόγου χάρη, εάν πάνε όλοι μαζί για φαγητό, ζητά από το εστιατόριο να γίνει σκόπιμα λάθος στην εκτέλεση των παραγγελιών – και τότε, με την εμπειρία και την κριτική του ικανότητα, παρατηρεί αντιδράσεις. Πώς θα το χειριστούν οι αθλητές του; Θα εκνευριστούν; Θα φανούν αγενείς; Ή θα επιστρατεύσουν το χιούμορ, τη χάρη και την ευγένεια για να το ξεπεράσουν; Πώς θα αντιμετωπίσουν τους σερβιτόρους; Η διαχείριση αυτής της μικρής ταλαιπωρίας, όσο ασήμαντη κι αν φαίνεται, μπορεί να πει πολλά για τον κάθε χαρακτήρα, κι ένας ευφυής προπονητής έχει αρκετά τέτοια διαγνωστικά τεστ στη φαρέτρα του.

Τρεις τύποι αθλητών – εσείς, πού ανήκετε;

Ο άνθρωπος είναι ζώο κοινωνικό. Οι αθλητές δεν ξεφεύγουν του κανόνα, κι η αλληλεξάρτησή τους είναι ισχυρότερη από το νόμο της βαρύτητας. Βρίσκουμε τη θέση μας στον κόσμο, μόνο όταν ενωνόμαστε κι ανακατευόμαστε με τον κόσμο. Εμπνέουμε κι εμπνεόμαστε, διδάσκουμε και μαθαίνουμε, προσφέρουμε και αποδεχόμαστε, όλα σε μια συνεχή αλληλεπίδραση – η συνειδητοποίηση αυτής της συνεχούς αμφίδρομης ροής είναι εκ των θεμελίων μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Κι αν επιδιώκουμε τη συνεχή βελτίωση, η τελειότητα είναι στόχος ανέφικτος.

Επιτρέψτε μου μια μικρή παραβολή. Τρεις αθλητές συναντώνται τυχαία στην ουρά των ταμείων ενός super market. Ο πρώτος μπαίνει στη μικρότερη ουρά, και παραμένει εκεί υπομονετικά, όσο αργά κι αν προχωράει. Ο δεύτερος, αλλάζει ουρά συνεχώς, νευρικά, προσπαθώντας να κερδίσει και το τελευταίο δευτερόλεπτο. Ο τρίτος, αλλάζει μόνο μια φορά, όταν είναι φανερό ότι η αρχική του επιλογή είναι ξεκάθαρα αργή. Έχει σαφή εναλλακτική, την ακολουθεί και συνεχίζει τη μέρα του. Εσείς πώς θα συμπεριφερόσασταν;

Το ότι αρχικά επιλέγουμε ένα μονοπάτι, δε σημαίνει ότι εμμένουμε άβουλα σε αυτό μέχρι το τέλος, ειδικά όταν στην πορεία του προκύπτουν εμπόδια. Από την άλλη, το να αλλάζουμε συνεχώς διαδρομές, δεν οδηγεί τελικά κάπου.

Λέμε ότι δεν επιλέγουμε τους γονείς μας. Λέμε ότι τους επέλεξε η τύχη μας για εμάς. Κι ωστόσο ο αθλητής επιλέγει τον προπονητή του, κι όχι το ανάποδο. Και πάνω απ’ όλα – ο εκάστοτε αθλητής έχει την ευθύνη των επιλογών του. Οφείλει να εμπιστεύεται απόλυτα τον προπονητή που έχει επιλέξει, ευθύνεται ωστόσο εξ ολοκλήρου για την υλοποίηση των όσων έχουν συναποφασίσει. Γι αυτό επιμένουμε στην ανάπτυξη των αθλητικών δεξιοτήτων σε πλήρη αρμονία με τη νοητική ολοκλήρωση. Ο κριτικός νους, η αναλυτική σκέψη, η συνεχής συλλογή δεδομένων μέσω της εμπειρίας και της παρατήρησης κάνουν τελικά τη διαφορά. Ο ικανός αθλητής δε χάνει ποτέ – είτε κερδίζει είται μαθαίνει. Τα πάντα είναι ευμετάβλητα, πρέπει να το αποδεχτούμε και να προσαρμοζόμαστε αντίστοιχα. «Γίνε σαν το νερό φίλε μου» έλεγε ο μεγάλος Bruce Lee, ας το θυμόμαστε αυτό. Και τέλος – δουλειά, πολλή, σκληρή και στοχευμένη. Ο «δικός μας» Dean Καρνάζης το είχε πει αφοπλιστικά «Το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων είναι το πιο απλό άθλημα του κόσμου. Ξεκινάς να βάζεις το ένα πόδι μετά το άλλο, και δεν σταματάς μέχρι τον τερματισμό». Και συμπληρώνει γελώντας «Απλό είπαμε. Όχι όμως κι εύκολο!». Δεν υπάρχει κέρδος χωρίς κόστος, και η αθλητική επιτυχία φέρει πάντα την τιμημένη μυρωδιά του ιδρώτα της προπόνησης. Η ιστορία των πρωταθλητών μας το αποδεικνύει περίτρανα. Πολλές εργατοώρες, διπλές προπονήσεις υπό αντίξοες συνθήκες, και τα μεγέθη προκαλούν δέος. Θέλετε μερικά παραδείγματα; Ο Κούσης «έγραφε» 1100 χλμ το μήνα, ενώ ο Φάνης Τσιμηγκάτος κι ο Γιώργος Αφορδακός ξεπερνούσαν τα 1000 χλμ. Οι Πολλιάς και Ζαμπέλης έγραφαν επίσης 800-1000 χλμ, ενώ ο Ανδριόπουλος, παρ’ ότι πολύ γρήγορος (με πεντάρι σε 13’39’’ και δεκάρι 28’08’’), ξεπερνούσε κι εκείνος τα 700 χιλιόμετρα μηνιαίως. Ο Χριστόφορος Μερούσης κινούνταν στα 800 χιλιόμετρα. Ο Θεοδωρακάκος έχει δηλώσει πολλές φορές ότι τρέχει 365 μέρες το χρόνο, ανεξαρτήτως συνθηκών, και χωρίς να έχω ακριβή εικόνα, είμαι σίγουρος ότι οι Καραϊσκος και Πριβιλέντζιο γράφουν 700-800 και 600-650 χιλιόμετρα αντίστοιχα. Εκεί κάπου κινούνταν και οι σπουδαίες Πολύζου (700-800), Αμπατζίδου (700-800), Γαζαία (700-800), Κεφαλά (550-650), και Καρίμαλη, Παπαναστασίου, Παπασπύρου, Πουλημένου, Νικολακοπούλου (550-650). Το συμπέρασμα νομίζω ότι είναι προφανές, τι λέτε; Αλλά και σε πολύ πιο «καθημερινά» μεγέθη, ας βοηθήσει τους αναγνώστες η εμπειρία του γράφοντα. Με 3:03’28’’ (ατομικό ρεκόρ), έτρεχα 250-300 χιλιόμετρα το μήνα. Όταν εν μέσω προετοιμασίας για τον ΑΜΑ αποφάσισα κάποτε να αυξήσω τον χιλιομετρικό όγκο σε 350/μήνα δεν βελτιώθηκε τελικά η επίδοσή μου, βγήκε όμως πολύ πιο άκοπα ο αγώνας, με τους καρδιακούς παλμούς να πέφτουν αισθητά (από 160 στους 155). Ήμουν πιο ασφαλής, ήμουν πιο άνετος, και τελικά το χάρηκα περισσότερο. Αν άξιζε ο επιπλέον κόπος; Μέχρι κεραίας!

 

Κλείνοντας, δεν θα μπορούσα να μην απευθύνω έναν χαιρετισμό στους εορτάζοντες της εβδομάδας (Κωνσταντίνου και Ελένης).

Κώστας Σταμούλης. Τα βαθιά ποτάμια δεν κάνουν φασαρία! Πάντα εργατικός και ήρεμος. Εύχομαι από καρδιάς να πετύχεις αυτά που ονειρεύεσαι (28’59’’ στα 10χλμ / 13’59’’ στα 5 χλμ / 2:18’00’’ στο Μαραθώνιο του Βερολίνου)

Κώστας Πουλιός. Με ατομικό ρεκόρ το 2:17’12’’, συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012, τρέχοντας με 39 πυρετό.

Κώστας Γαλανόπουλος. Αξιοπρεπής, ειλικρινής κι αθληταράς!

Κώστας Αντωνόπουλος. Επιμελής, μεθοδικός, απόλυτος.

Κώστας Ντίνος. Ο παλιός, ο Τρικαλινός είναι αλλιώς!

Κωστής Μανιουδάκης. Ο αντάρτης, ο Ζορμπάς από το Ζαρό!

Κώστας Παλάντζας. Ο αρμονικός, η ήρεμη δύναμη του ηλ. Τύπου.

Κώστας Σάμιος. Ικανότατος, ευφυής, βαθύς γνώστης της αθλητικής ιστορίας μας.

Κωνσταντίνα Κεφαλά.Η μοναδική! Με την πρώτη εμφάνιση στον ΑΜΑ, κάνει μια κούρσα για σεμινάριο, και 2:40’36’’.

Μαριέλα Τσίπα. Αυθεντική, συναισθηματική, αξιαγάπητη.

Ελένη Στεφανιδάκη. Η εντυπωσιακή Χανιώτισσα!

Ελένη Πολυχρονάκη. Η πανάξια πρόεδρος, κι η δύναμη που ενώνει κι εμπνεέι τους δρομείς.

Ελένη Ορφανουδάκη. Αξιέπαινη!

Ελένη Κουτουλάκη. Μεθοδική.

Ελένη Σταγάκη. Λεβέντισσα

Κώστας Γκελαούζος. «δε γνωρίζω πού με οδηγεί ο δρόμος μου, αλλά περπατάω καλύτερα όταν το χέρι μου σφίγγει το δικό σου». Η σύνεση, η λογική και η βούληση δείχνουν τιμή κι ανδρεία περισσότερο από την οργή και την αντιπαλότητα. Λέμε ότι για το παρελθόν δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, με το μέλλον όμως μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Εύχομαι να επιστρέψεις γρήγορα κοντά μας, σοφότερος κι ωριμότερος. Όλη μου την αγάπη. Και να θυμάσαι ότι η γυναίκα είναι η παιδαγωγός στον άνδρα, αλλά κανένας από τους δυο δεν πρέπει να αισθάνεται ότι ο άλλος του ανήκει. «Η αγάπη και η ειρήνη είναι αξίες αιώνιες» (Elton John)

Χρόνια πολλά φίλοι μου καλοί, υγεία κι αγάπη!

ΥΓ: Το «ευχαριστώ» είναι μια λέξη που εξεδετερώνει πάντα τα δηλητήρια του μίσους και της οργής.

Με τιμή Στέφανος Αντωνάκης

Ηράκλειο, 23/05/2024