Αναμφισβήτητα τα δρομικά παπούτσια νέας γενιάς (super shoes) έχουν φέρει την επανάσταση στο τρέξιμο δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για καλύτερες επιδόσεις.Ωστόσο παρόλο που η τελευταία γενιά παπουτσιών μπορεί να επιφέρει βελτίωση, απλώς και μόνο απο τη χρήση τους ,ακόμη και κατα 1 λεπτό στην απόσταση του Μαραθωνίου, εντούτοις δεν μπορεί περασουν απαρατήρητες και άλλες επιπτώσεις-και οχι πάντα θετικές- απο τη χρήση τους.

 

Έχει διαπιστωθεί οτι αυξάνουν ελαφρώς το μήκος του διασκελισμού, αυξάνουν τον βαθμό πρηνισμού του ποδιού ενω περιορίζουν και τις κινήσεις των δακτύλων. Όλες αυτές οι αλλαγές στη βιομηχανική των κάτω άκρων μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο συγκεκριμένων τραυματισμών. Για να επωφεληθείτε από τις μικρές αυξήσεις στην απόδοση που σχετίζονται με αυτά τα παπούτσια, θα πρέπει επίσης να ενσωματώσετε μια ρουτίνα άσκησης για να επιμηκύνετε και να δυναμώνετε τους μηριαίους, τις γάμπες, τα πέλματα και τα δάχτυλα των ποδιών σας.

Το 2018, δρομείς που φορούσαν το Nike Vaporfly 4% κατέρριψαν τα παγκόσμια ρεκόρ σε σχεδόν κάθε αγώνα μεγάλων αποστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των 100 χλμ., του μαραθωνίου, του ημιμαραθωνίου και των 15 χιλιομέτρων τρεξίματος. Στις 12 Οκτωβρίου 2019, φορώντας την επόμενη γενιά Nike Air Zoom Alphafly NEXT%, ο Eliud Kipchoge έγινε ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που έτρεξε έναν μαραθώνιο σε λιγότερο από 2 ώρες. Μια μέρα αργότερα, η Brigid Kosgei κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ γυναικών στον μαραθώνιο φορώντας το ίδιο παπούτσι.

Αυτά τα παπούτσια δεν είναι μόνο για κορυφαίους αθλητές, καθώς η Nike υπερηφανεύεται ότι ανεξάρτητα από το επίπεδο, τα Alphaflys και οι προκάτοχοί τους μπορούν να βελτιώσουν την οικονομία έως και 4%, πράγμα που μεταφράζεται σε 3,4% αύξηση στην ταχύτητα για τους ταχύτερους μαραθωνοδρόμους στον κόσμο και 4% βελτίωση στην ταχύτητα για μαραθωνοδρόμους με επιδόσεις γύρω στις 3 ώρες.

Ως απάντηση στην αστρονομική επιτυχία της σειράς Vapor and Alphafly, σχεδόν κάθε άλλη εταιρία παπουτσιών για τρέξιμο ανέλυσε τα Alpha και Vaporflys για να απομονώσει και ίσως να βελτιώσει τα συγκεκριμένα εξαρτήματα παπουτσιών που είναι υπεύθυνα για τους ταχύτερους χρόνους τρεξίματος. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι σχεδόν όλα τα νέα παπούτσια για τρέξιμο κατασκευάζονται τώρα με 4 συγκεκριμένα «εξαρτήματα» που μπορούν δυνητικά να βελτιώσουν την απόδοση στο τρέξιμο (Εικ. 1): (1) Φύλλο άκαμπτου ανθρακονήματος ενδιάμεσης σόλας, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να προκαλεί επιστροφή ενέργειας κατά την πρόωση του ποδιού. (2) Υπερβολικά ¨ελατήρια¨ στα δάχτυλα για βελτίωση της άνεσης και αποφόρτιση του αχίλλειου τένοντα και της πελματιαίας περιτονίας. (3) Εξαιρετικά ελαστικά υλικά ενδιάμεσης σόλας για μεγιστοποίηση της αποθήκευσης και επιστροφής ενέργειας και (4) επιπλέον χοντρές ενδιάμεσες σόλες για αύξηση της άνεσης και επέκταση του μήκους των άκρων. Η τελευταία παράμετρος βασίζεται στην κλινική παρατήρηση ότι τα ζώα με μακριά άκρα τείνουν να είναι μεταβολικά πιο αποτελεσματικά κατά το περπάτημα και το τρέξιμο, έτσι οι κατασκευαστές παπουτσιών για τρέξιμο αποφάσισαν να κάνουν τα άκρα μακρύτερα αυξάνοντας το κατακόρυφο ύψος της ενδιάμεσης σόλας.

Εικ. 1. «Συστατικά» παπουτσιών νέες γενιάς.

 Α: Πλάκα ανθρακονήματος μεσαίας σόλας. Το Nike Vaporfly έχει μια ενιαία πλάκα carbon ενσωματωμένη στο μπροστινό μέρος του ποδιού, ενώ το Nike Air Zoom Alphafly NEXT% (επάνω) έχει τρεις πλάκες από ανθρακόνημα. Β: Ένα υπερβολικό «ελατήριο» στα δάχτυλα σάς επιτρέπει να κυλάτε κατά τη διάρκεια της προωστικής σας φάσης με περιορισμένη ανοδική κίνηση των δακτύλων των ποδιών. Γ: Υλικά μεσαίας σόλας υψηλής ελαστικότητας για μεγιστοποίηση της αποθήκευσης και της επιστροφής ενέργειας. Δ: Πολύ χοντρές ενδιάμεσες σόλες που αυξάνουν αποτελεσματικά το μήκος των άκρων, κάτι που θεωρητικά βελτιώνει τη μεταβολική απόδοση.

Ο μύθος της συμβολής του ανθρακονήματος

Αν και κανείς δεν θα υποστήριζε ότι η τελευταία γενιά παπουτσιών για τρέξιμο δεν βελτιώνει την απόδοση, οι ερευνητές ακόμα δεν έχουν καταλάβει ακριβώς ποια στοιχεία των σύγχρονων παπουτσιών είναι υπεύθυνα για τους βελτιωμένους χρόνους τρεξίματος. Για παράδειγμα, ενώ φαίνεται λογικό ότι η τοποθέτηση πλακών ανθρακονήματος κατά μήκος του διαμήκους άξονα των ενδιάμεσων σόλων θα αύξανε φυσικά τους χρόνους λειτουργίας παρέχοντας ελεύθερη ενέργεια όταν οι λυγισμένες πλάκες επαναφέρουν την αρχική τους θέση κατά την πρόωση, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι πλάκες άνθρακα δεν λειτουργούν ως ελατήρια και παίζουν ελάχιστο έως καθόλου ρόλο στη βελτίωση της οικονομίας λειτουργίας . Η πιο συχνά αναφερόμενη θεωρία που εξηγεί τη σύνδεση μεταξύ άκαμπτων μεσαίων σολών(ανθρακονήματα) και βελτιωμένης οικονομίας τρεξίματος είναι ότι επειδή οι πλάκες εμποδίζουν τα δάχτυλα των ποδιών να λυγίσουν προς τα πάνω κατά την πρόωση, το μεταβολικό κόστος του τρεξίματος μειώνεται καθώς οι μύες που ελέγχουν την κίνηση των δακτύλων καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια όταν κινούνται τα δάχτυλα.Αυτή η θεωρία καταρρίφθηκε το 2021, όταν οι Healey και Hoogkamper αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα του τρεξίματος καθώς οι αθλητές έτρεχαν φορώντας είτε το Nike Vaporfly 4%, είτε το ίδιο παπούτσι τροποποιημένο με μια σειρά από κοψίματα ενδιάμεσης σόλας που επέτρεπαν στα δάχτυλα να λυγίζουν. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι παρά τα δάχτυλα των ποδιών που κινούνταν πιο γρήγορα και πιο μακριά στο τροποποιημένο Vaporflys, δεν υπήρχε διαφορά στη συνολική παραγωγή ενέργειας ή στην απόδοση μεταξύ των 2 παπουτσιών. Ένα πιθανό μειονέκτημα της περιορισμένης κίνησης των ποδιών στο μη τροποποιημένο Vaporflys είναι ότι με την πάροδο του χρόνου οι λιγότερο ενεργοί μύες των ποδιών θα μπορούσαν να εξασθενήσουν, γεγονός που θα αύξανε τον κίνδυνο διαφόρων τραυματισμών, συμπεριλαμβανομένων των καταγμάτων του μεταταρσίου ή και του χρόνιου πόνου στη φτέρνα .

Δεδομένου ότι ο περιορισμός της κίνησης των δακτύλων δεν βελτιώνει την αποτελεσματικότητα, μια εναλλακτική θεωρία που εξηγεί πώς μια άκαμπτη ενδιάμεση σόλα μπορεί να βελτιώσει την απόδοση στο τρέξιμο είναι ότι η πλάκα carbon αλλάζει το μήκος του βραχίονα μεταξύ του μπροστινού ποδιού και του αστραγάλου, γεγονός που επιτρέπει στους γαστροκνήμιους και τους μύες του πέλματος να λειτουργούν στους μύες τους σε βέλτιστα αποδοτικές θέσεις.

 

Ακόμα κι αν αυτή η θεωρία ισχύει, πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η βελτιωμένη απόδοση που σχετίζεται με τις πλάκες ανθρακονήματος είναι ελάχιστη και ένα πιθανό μειονέκτημα των πλακών άνθρακα είναι ότι μπορούν να παράγουν έως και 5 cm αυξήσεις στο μήκος του διασκελισμού, κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο τραυματισμών του οπίσθιου μηριαίου ή και του αχίλλειου τένοντα.

Το μυστικό των «ελατηρίων» στα δάχτυλα

Η δεύτερη αλλαγή στην παραγωγή παπουτσιών, η προσθήκη υπερβολικών ελατηρίων στα δάχτυλα, είναι μια εξαιρετικά δημοφιλής προσθήκη όχι μόνο στα super shoes, αλλά σε όλα σχεδόν τα σύγχρονα παπούτσια για τρέξιμο, καθώς βελτιώνουν την άνεση με την αποφόρτιση του αχίλλειου τένοντα και της πελματιαίας περιτονίας (Εικ. 1Β) . Ενώ όλοι συμφωνούν ότι τα ελατήρια στα δάχτυλα βελτιώνουν την άνεση κατά το περπάτημα και το τρέξιμο, αυτή η άνεση έχει ένα τίμημα. Μια πρόσφατη τρισδιάστατη εμβιομηχανική ανάλυση απέδειξε ότι τα ελατήρια των δακτύλων μειώνουν σημαντικά την έξοδο δύναμης από τους εγγενείς μύες του πέλματος, κάτι που μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να προκαλέσει τραυματισμό ή και βλάβες στην απόδοση του τρεξίματος. Σύμφωνα με τους Sichting, «Τα ελατήρια στα δάχτυλα μπορεί να συμβάλλουν στην αποδυνάμωση των μυών των ποδιών και πιθανώς στην αυξημένη ευαισθησία σε κοινές παθολογικές καταστάσεις όπως η πελματιαία απονευρωσίτιδα». Αυτή η διαπίστωση υποστηρίζεται από έρευνα και από τους Sullivan που εμφανίζουν την ανάπτυξη χρόνιου πόνου στη φτέρνα να συσχετίζεται έντονα με την αδυναμία των δακτύλων. Λόγω της πιθανής μακροπρόθεσμης βλάβης που σχετίζεται με τα ελατήρια στα δάχτυλα, οι αθλητές θα πρέπει να αγωνίζονται με τα σούπερ παπούτσια τους αλλά να προπονούνται με παπούτσια τρεξίματος που επιτρέπουν στα δάχτυλα των ποδιών τους να λυγίζουν ενώ παράλληλα θα πρέπει να αφιερώνουν χρόνο με ασκήσεις ενδυνάμωσης του πέλματος.

Η τεχνολογία του αφρού έφερε την ανατροπή

Το τρίτο χαρακτηριστικό κατασκευής που σχετίζεται με τα σύγχρονα παπούτσια είναι τα υλικά ενδιάμεσης σόλας τελευταίας τεχνολογίας που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για αποθήκευση και επιστροφή ενέργειας. Για να βελτιωθεί πραγματικά η απόδοση, τα υλικά της ενδιάμεσης σόλας πρέπει να έχουν υψηλή συμμόρφωση (ικανότητα παραμόρφωσης) και υψηλή ελαστικότητα (ικανότητα επιστροφής ενέργειας). Το ιδανικό υλικό θα λειτουργεί σαν ραβδί pogo, όπου το ελατήριο αποθηκεύει ενέργεια καθώς το βάρος του σώματός σας τεντώνει το ελατήριο προς τα κάτω και επιστρέφει αμέσως ελεύθερη ενέργεια καθώς πηδάτε προς τα πάνω, κάτι που θα βελτίωνε αισθητά την απόδοση. Από νωρίς, η Nike άρχισε να χρησιμοποιεί το ελαφρύ υλικό ενδιάμεσης σόλας Pebax, το οποίο είναι ένα μπλοκ πολυαιθέρα που είναι εξαιρετικά συμβατό και ελαστικό. Σε μια συχνά αναφερόμενη μελέτη του 2017 που δημοσιεύτηκε στο Sports Medicine, ο Wouter Hoogkamer και οι συνεργάτες του συνέκριναν αθλητές που φορούσαν παπούτσια τρεξίματος με διαφορετικές ενδιάμεσες σόλες και προσδιόρισαν ότι σε σύγκριση με τις συμβατικές ενδιάμεσες σόλες EVA και ουρεθάνης, οτι η ενδιάμεση σόλα Pebax στη Nike μείωσε το μεταβολικό κόστος του τρεξίματος κατά 4%. Μεταγενέστερη έρευνα επιβεβαίωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα της ενέργειας που επιστρέφεται όταν φοράτε το Nike Vaporflys προέρχεται από την ενδιάμεση σόλα Pebax και όχι από τις πλάκες ανθρακονήματος. Το μόνο πιθανό μειονέκτημα του Nike Vaporflys που χρησιμοποιήθηκε στην αρχική μελέτη του Hoogkamer είναι ότι οι αθλητές που τα φορούσαν είχαν ελαφρές αυξήσεις στο μήκος του διασκελισμού τους και στις δυνάμεις πρόσκρουσης , κάτι που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε αύξηση τραυματισμών.

Όσο υψηλότερο τόσο γρηγορότερο ή μήπως όχι;

Το τελευταίο χαρακτηριστικό που προστέθηκε στη νέα γενιά των σούπερ παπουτσιών είναι η ενσωμάτωση πολύ παχιών ενδιάμεσων σόλων .Ίσως αυτή είναι η πιο ενδιαφέρουσα προσθήκη επειδή βασίζεται σε μια μελέτη του διάσημου παλαιοανθρωπολόγου Herman Pontzer. Το 2007, ο Pontzer δημοσίευσε μια συναρπαστική έκθεση που δείχνει ότι τα ζώα με μακρύτερα άκρα είναι πιο αποτελεσματικά όταν περπατούν και τρέχουν. Ο Pontzer δηλώνει ότι σε οποιαδήποτε δεδομένη ταχύτητα, «τα μικρότερα ζώα χρησιμοποιούν μικρότερα βήματα και επομένως πρέπει να παράγουν δυνάμεις εδάφους σε μικρότερο χρονικό διάστημα, απαιτώντας έτσι υψηλότερους ρυθμούς παραγωγής μυϊκής δύναμης, με αποτέλεσμα μεγαλύτερο κόστος μεταφοράς». Προφανώς, κάποιος στη βιομηχανία παπουτσιών για το τρέξιμο διάβασε αυτό το άρθρο και αποφάσισε να κάνει τα κάτω άκρα των δρομέων μακρύτερα αυξάνοντας το ύψος της ενδιάμεσης σόλας.

 

Σκεφτείτε τους καλλιτέχνες του τσίρκου που περπατούν σε ξυλοπόδαρα.Καλύπτουν εξαιρετικά μεγάλες αποστάσεις με λίγη έως καθόλου ενέργεια λόγω των υπερβολικών μεγάλων βημάτων που σχετίζονται με τη χρήση των ξυλοπόδαρων. Είναι ενδιαφέρον ότι, παρόλο που δεν είχαν μελετηθεί επαρκώς, η World Athletics απαγόρευσε τα παπούτσια τρεξίματος με πάχος μεσαίας σόλας μεγαλύτερο από 40 mm λόγω του αντιληπτού πλεονεκτήματος που σχετίζεται με τις παχύτερες ενδιάμεσες σόλες.

Τον Ιούνιο του 2023, ερευνητές από το Human Performance Lab στο Κάλγκαρι του Καναδά απέδειξαν ότι η απαγόρευση της World Athletics ήταν αδικαιολόγητη, καθώς η τρισδιάστατη και μεταβολική μελέτη τους απέδειξε οριστικά ότι οι υπερβολικά παχιές ενδιάμεσες σόλες δεν έχουν καμία επίδραση στην οικονομία του τρεξίματος ή την απόδοση και μπορεί πράγματι να αυξήσουν τον κίνδυνο τραυματισμού υπερβάλλοντας τον πρηνισμό του ποδιού.Η μελέτη περιελάμβανε 21 ερασιτέχνες δρομείς , οι οποίοι εκτέλεσαν δοκιμές τρεξίματος 5 λεπτών σε διάδρομο φορώντας παπούτσια που ήταν πανομοιότυπα από κάθε άποψη, εκτός από το πάχος της μεσαίας σόλας, το οποίο κυμαινόταν από 35 έως 50 mm. Παρόλο που οι συγγραφείς θεώρησαν ότι οι δρομείς που φορούσαν τις παχύτερες ενδιάμεσες σόλες θα ήταν πιο αποτελεσματικοί, δεν ήταν. Το συμπέρασμα των συγγραφέων ότι το υπερβολικό πάχος της ενδιάμεσης σόλας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τραυματισμού ενός δρομέα είχε αποδειχθεί στο παρελθόν. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι «η μηχανική ανατροπής στα μαξιμαλιστικά παπούτσια μπορεί να θέσει τους δρομείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού». Προηγούμενη έρευνα έχει συνδέσει ένα ευρύ φάσμα τραυματισμών κάτω άκρων και ποδιών με υπερβολικό πρηνισμό.

Το συμπέρασμα με όλες αυτές τις μελέτες είναι ότι, παρόλο που η νέα γενιά παπουτσιών μπορεί να προκαλέσει ελαφρές αυξήσεις στην απόδοση τρεξίματος, αυτές οι βελτιώσεις έχουν κόστος. Οι πλάκες ανθρακονήματος και τα πιο ελαστικά υλικά της ενδιάμεσης σόλας αυξάνουν ελαφρώς τα μήκη διασκελισμού και τις δυνάμεις κρούσης και μπορεί δυνητικά να τραυματίσει τον αχίλλειο τένοντα ή και τους μύες του οπίσθιου μηριαίου. Τα υπερβολικά ελατήρια των δακτύλων μπορούν να αποδυναμώσουν τους εγγενείς μύες του πέλματος και μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια πελματιαία απονευρωσίτιδα. Το υπερβολικό πάχος των ενδιάμεσων σόλων των σούπερ παπουτσιών αυξάνει τον ρυθμό πρηνισμού, ο οποίος έχει συσχετιστεί με ένα ευρύ φάσμα τραυματισμών στο τρέξιμο.

Για να επωφεληθείτε από τα οφέλη που σχετίζονται με τα super shoes, είναι απαραίτητο να δυναμώσετε τους βασικούς μύες των δακτύλων των ποδιών και του πέλματος για να αντισταθμίσετε τους πιθανούς τραυματισμούς που σχετίζονται με τη χρήση παπουτσιών νέας γενιάς. Οι ισομετρικές συσπάσεις υψηλής έντασης που πραγματοποιούνται στο τέλος κάθε σετ έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν σημαντικά την ικανότητα των τενόντων σας να αποθηκεύουν και να επιστρέφουν ενέργεια. Μια μελέτη έδειξε ότι σύντομες εκρήξεις ισομετρικών συσπάσεων υψηλής έντασης μπορούν να αυξήσουν την αντοχή του τένοντα κατά 20% . Στην αρχική μελέτη που δείχνει ότι το Nike Vaporflys είχε 4% βελτίωση στη μεταβολική απόδοση κατά το τρέξιμο, ο Δρ. Hoogkamer και οι συνεργάτες του αναφέρουν ότι «ανεξάρτητα από τα παπούτσια που φοριούνται στο τρέξιμο, η συντριπτική πλειονότητα της μηχανικής αποθήκευσης και επιστροφής ενέργειας γίνεται μέσα απο τις φυσικές βιολογικές μας δομές». Αν και κανείς δεν θα υποστήριζε ότι οι ταχύτεροι δρομείς του κόσμου θα επωφεληθούν από ένα άλμα 4% στην απόδοση τρεξίματος, είναι δυνατό για δρομείς όλων των επιπέδων να αυξήσουν σημαντικά την απόδοση και να μειώσουν τα ποσοστά τραυματισμών απλώς βελτιώνοντας την ικανότητα των δικών τους τενόντων να αποθηκεύουν και να επιστρέφουν ενέργεια.

 

Σε αντίθεση με τα προσωρινά οφέλη που σχετίζονται με το να φοράτε ένα παπούτσι για τρέξιμο, το να κάνετε τους τένοντες σας πιο δυνατούς και πιο ανθεκτικούς είναι μια μακροπρόθεσμη επένδυση όχι μόνο στην απόδοση του τρεξίματος, αλλά στη συνολική υγεία.

Πηγές:

Hoogkamer W, Kipp S, Farina E, et al. A comparison of the energetic cost of running in marathon racing shoes. Sports Med. 2018;48(4):1009–1019.

Hoogkamer W, Kipp S, Kram R. The biomechanics of competitive male runners in three marathon racing shoes: a randomized crossover study. Sports Med. 2019;49:133–43.

Healey L, Hoogkamer W. Longitudinal bending stiffness does not affect running economy in Nike Vaporfly shoes. J Sport Health Sci. 2022 May 1;11:285-92.

Ferris L, Sharkey N, Smith T, et al. Influence of extrinsic plantar flexors on forefoot loading during heel rise. Foot Ankle. 1995;16:464-473.

Sullivan J, et al. Musculoskeletal and activity-related factors associated with plantar heel pain. Foot & Ankle International. 2015, Vol. 36(1) 37 –45.

Cigoja S, Fletcher JR, Esposito M, Stefanyshyn DJ, Nigg BM. Increasing the midsole bending stiffness of shoes alters gastrocnemius medialis muscle function during running. Scientific Reports. 2021 Jan 12;11(1):749.

Day E, Hahn M. Optimal footwear longitudinal bending stiffness to improve running economy is speed dependent. Footwear Sci. 2020; 12 :3–13.

Sichting F, Holowka N, Hansen O, Lieberman D. Effect of the upward curvature of toe springs on walking biomechanics in humans. Scientific Reports. 2020 Sep 17;10(1):14643.

Pontzer H. Affective limb length and the scaling of locomotor cost and terrestrial animals. J Exper Biol. 2007; 210: 1752-1766.

Barrons Z, et al., The influence of footwear midsole thickness on running biomechanics and running economy in female and male runners. Footwear Science. 2023.

Hannigan J, Pollard C. Differences in running biomechanics between a maximal, traditional, and minimal running shoe. J Sci Med Sport. 2019;23:15–19.

Kuhman DJ, Paquefe MR, Peel SA, et al. Comparison of ankle kinematics and ground reaction forces between prospectively injured and uninjured collegiate cross-country runners. Hum Mov Sci . 2016;47:9 15.

Becker J, Nakajima M, Wu WFW. Factors contributing to medial tibial stress syndrome in runners: a prospective study. Med Sci Sports Exerc. 2018;50(10):2092–2100.

Braga U, Mendonca L, Mascarenhaus R, et al. Effects of medially wedged insoles on the biomechanics of the lower limbs of runners with excessive foot pronation and foot varus alignment. Gait and Posture 2019;74:242-249.

Kubo K, Ishigaki T, Ikebukuro T. Effects of plyometric and isometric training on muscle and tendon stiffness in vivo. Physiol Rep. 2017;5(e13374):1-13.

Massey G, et al. Tendinous tissue adaptation to explosive vs. sustained-contraction strength training. Frontiers in Physiology. September 2018; 9:1170.

Harutaichun P, et al. Can ortho<c wedges change the lower-extremity and multi-segment foot kinematics during gait in people with plantar fasciitis? Gait & Posture 97 (2022) 174–183.

Kulig K, Reischl S, Pornrantz A, et al. Nonsurgical management of posterior tibial tendon dysfunction with orthoses and resistive exercise: a randomized controlled trial. Phys Ther. 2009;89:1-11.